مهندسی روشنایی

مهندسی روشنایی شاخه‌ای از مهندسی است که به طراحی، توسعه، پیاده‌سازی و نگهداری سیستم‌های روشنایی کارآمد و مؤثر می‌پردازد. این رشته با هدف ایجاد محیط‌های روشنایی مناسب برای فعالیت‌های مختلف انسانی، با در نظر گرفتن عواملی مانند دید، آسایش بصری، بهره‌وری انرژی، ایمنی و جنبه‌های زیبایی‌شناختی، به بررسی و کاربرد اصول فیزیکی و فیزیولوژیکی نور می‌پردازد.
تعریف جامع‌تر:
مهندسی روشنایی، یک حوزه چندرشته‌ای است که با تکیه بر اصول مهندسی برق، فیزیک نور، فیزیولوژی بینایی، روانشناسی رنگ و معماری، به بهینه‌سازی نورپردازی در فضاهای مختلف می‌پردازد. مهندسان روشنایی با استفاده از دانش خود در زمینه انواع منابع نور، سیستم‌های کنترل روشنایی، استانداردهای روشنایی و نرم‌افزارهای شبیه‌سازی، سیستم‌های روشنایی را طراحی می‌کنند که علاوه بر تأمین نیازهای روشنایی، به حفظ سلامت چشم، افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف انرژی نیز کمک می‌کنند. این رشته شامل طراحی روشنایی داخلی و خارجی، روشنایی معابر، روشنایی اضطراری، روشنایی تخصصی (مانند روشنایی بیمارستانی و روشنایی استودیو) و همچنین ارزیابی و بهینه‌سازی سیستم‌های روشنایی موجود می‌شود.
حوزه‌های اصلی مهندسی روشنایی:
• طراحی روشنایی: تعیین میزان و توزیع نور مورد نیاز برای یک فضا بر اساس نوع فعالیت، ابعاد فضا، رنگ‌ها و بافت‌ها.
• انتخاب منابع نور: انتخاب نوع مناسب لامپ یا چراغ (مانند LED، فلورسنت، متال هالید و غیره) بر اساس بازده، طول عمر، طیف رنگی و سایر ویژگی‌ها.
• سیستم‌های کنترل روشنایی: طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های کنترل روشنایی برای تنظیم میزان نور، کاهش مصرف انرژی و افزایش انعطاف‌پذیری سیستم.
• نورپردازی داخلی: طراحی روشنایی برای فضاهای داخلی مانند منازل، دفاتر، فروشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و مدارس.
• نورپردازی خارجی: طراحی روشنایی برای فضاهای خارجی مانند خیابان‌ها، پارک‌ها، ساختمان‌ها و بناهای تاریخی.
• روشنایی تخصصی: طراحی روشنایی برای کاربردهای خاص مانند روشنایی صحنه، روشنایی استودیو، روشنایی موزه و روشنایی جراحی.
• بهره‌وری انرژی: بهینه‌سازی مصرف انرژی در سیستم‌های روشنایی با استفاده از فناوری‌های نوین و روش‌های کنترلی.
• استانداردهای روشنایی: آشنایی و رعایت استانداردهای ملی و بین‌المللی مربوط به روشنایی.
• شبیه‌سازی روشنایی: استفاده از نرم‌افزارهای شبیه‌سازی برای پیش‌بینی عملکرد سیستم‌های روشنایی و بهینه‌سازی طراحی.
اهداف اصلی مهندسی روشنایی:
• ایجاد محیط‌های روشنایی مناسب: تأمین میزان و کیفیت نور مناسب برای فعالیت‌های مختلف انسانی.
• افزایش آسایش بصری: کاهش خیرگی، بهبود کنتراست و ایجاد محیط‌های بصری راحت.
• افزایش بهره‌وری: بهبود دید و کاهش خستگی چشم برای افزایش بهره‌وری افراد.
• کاهش مصرف انرژی: بهینه‌سازی مصرف انرژی در سیستم‌های روشنایی و استفاده از منابع نور کارآمد.
• افزایش ایمنی: تأمین روشنایی کافی برای جلوگیری از حوادث و ایجاد محیط‌های ایمن.
• ارتقاء زیبایی‌شناختی: استفاده از نور برای ایجاد جلوه‌های بصری زیبا و جذاب.
• رعایت استانداردهای روشنایی: اطمینان از مطابقت سیستم‌های روشنایی با استانداردهای ملی و بین‌المللی.
به طور خلاصه، مهندسی روشنایی به دنبال طراحی سیستم‌های روشنایی است که علاوه بر تأمین نیازهای روشنایی، به بهبود کیفیت زندگی، افزایش بهره‌وری، کاهش مصرف انرژی و ارتقاء زیبایی‌شناختی محیط کمک کنند.